Lef tonen en doen! De wereld van de straaD is mooi maar complex. We hebben te maken met veel partijen, veel regels en verstopte potjes met geld. Er is geen kant-en-klaar plan om de StraaD te realiseren. Het is vooral een kwestie van ambitie, van lef tonen, doen en doorzetten. Van stap voor stap een weg zoeken, elke keer weer opnieuw en elke keer een andere weg. Want ja, de straaD is maatwerk.

Samen maken we de straaD Om de transitie van straat naar straaD, of algemener de transitie naar klimaatbewust handelen te versnellen zijn er een aantal thema’s cruciaal; initiatief, geld, samenwerken, gewoonte en doen. Soms is een slimme geldconstructie al een grote stap, soms is het een kwestie van gedragsverandering, maar bovenal moeten we samenwerken; overheid, markt en bewoners. Samen maken we de straaD.

Voor wie? StraaDkrant 2 biedt inspiratie voor elke lezer: de waterbeheerder, de bewoner, de ondernemer en  met name voor de gemeentemedewerker. Van wethouder tot inkoper, van ontwerper tot maatschappelijk werker. De gemeente heeft een sleutelrol in het realiseren van de straaD en het verbeteren van het stadsklimaat. Zij is eigenaar van de openbare ruimte, zij heeft budgetten en mandaat om in actie te komen, zij heeft kennis van het gebied, is betrokken en kan mensen verbinden. Het waterschap kan daarin – als medeoverheid – ondersteunen, omdat het ook de belangen van het waterschap raakt.

Pijn & Passie Klimaatverandering is voor veel mensen en organisaties ‘groot’, ‘ver weg’ en ‘weinig grijpbaar’. Dat komt met name omdat men niet direct pijn lijdt, het wordt niet als probleem ervaren. Voor anderen is klimaatverandering een ‘feit’ en een ‘bedreiging’. Zij zien het effect op het grotere geheel en voelen de urgentie om er iets aan te doen vanuit passie. Pas als er pijn of passie is willen mensen veranderen, zullen zij het initiatief nemen om de eigen leefomgeving te verbeteren.

Initiatief valt niet te voorspellenDe bijdrage die elke partij wil en kan leveren verschilt per straat. Voor de grotere maatregelen is de gemeente vaak aan zet. De kleinere maatregelen worden door de markt of bewoners opgepakt. Uiteindelijk draait het erom dat overheid, markt en bewoners elkaar weten te vinden en initiatieven gekoppeld worden. Alleen samen kunnen we het leefklimaat verbeteren.

OverheidWeet als overheid wie het initiatief kan nemen en ben je bewust van de steeds veranderende rol die je als overheid hebt; initiërend of toch meer faciliterend. De overheid zelf is verantwoordelijk voor een veilig- en gezond leefmilieu voor haar inwoners, en heeft daarnaast vaak de ambitie om duurzaam te handelen. Zeker als onderhoud van de openbare ruimte en een hoge urgentie samenkomen neemt de overheid als eerste initiatief.

Bewoners Bewoners nemen initiatief omdat zij een leefbare straat willen, denk aan geveltuinen, bankjes op straat, ontmoetingsplekken of een gemeenschappelijke straattuin. De gemeente ondersteunt door een toegankelijk duurzaamheidsloket en een team van verbindende ambtenaren + gebiedsregisseurs met mandaat en een vrij besteedbaar ‘leefbaarheidsbudget’.

Markt Marktpartijen nemen initiatief omdat zij continue opzoek zijn naar innovatie en het creëren van maatschappelijke meerwaarde. Ze ontwikkelen concrete producten zoals kabelgoten en waterpasserende of ze bieden diensten aan zoals een groenservice  of een woonabonnement. De gemeente staat open voor samenwerking met de markt, ondersteunt en verbindt initiatieven, zorgt voor een groene golf binnen de overheid.

Er is geld beschikbaar, maar waar zit het verstopt? De openbare ruimte wordt vaak bekostigd vanuit een paar reguliere gemeentelijke potjes; groen, verharding en riolering; dit kan slimmer. Door te verbinden, te verbreden en te verdiepen wordt er meer gedaan met hetzelfde geld.

Weet dus waar het geld verstopt zit, ken je potjes, binnen de overheid en ook daarbuiten. Waterschap, verzekeraars, netbeheerders, eigenaren en bewoners; allemaal hebben ze een belang in de straat en daarbij middelen (in tijd of geld) om te investeren.

De straaD maak je niet alleen. Alleen samen met anderen, binnen én buiten je organisatie, krijg je het voor elkaar om integraal en gebiedsgericht aan de slag te gaan.

Door te innoveren met aannemers wordt er meer kwaliteit behaald in de openbare ruimte, denk aan lange termijn onderhoudscontracten of het integraal aanbesteden van herinrichting én beheer van de wijk. De ervaring leert dat er naast een hogere kwaliteit ook lagere biedingen ontstaan.

Het merendeel van de ruimte (60%) is in handen van ‘anderen’. Het loont om eigenaren en bewoners te verleiden om klimaatadaptief te gaan handelen om zo ook meters te maken op privaat gebied. Renoveer samen met bouwers en woningcorporaties het oude woningbestand, zorg voor nul-op-de-meter woningen. Zet ondernemers in om kant- en-klare oplossingen te ontwikkelen zoals de regentuin bij het tuincentrum of een woonabonnement om je huis te verduurzamen.

2 stuks fruit per dag, geen plastic tasjes bij de winkel, ruimte voor de rivier……het zijn allemaal nieuwe defaults. Iedereen beschouwt het als vanzelfsprekend, maar dat was tot voor kort niet het geval. Het veranderen van de standaard, de normale optie, vormt een belangrijk  sturingsinstrument. Als klimaatadaptatie de standaard wordt dan ontstaat een heel andere dynamiek.

Dan wordt de markt als geheel gedwongen zich te vernieuwen, ontstaat ruimte voor andere partijen en nieuwe ideeën en – niet onbelangrijk- zijn de opbrengsten in termen van bijvoorbeeld energiebesparing en waterbergend vermogen veel groter. Het maken van een nieuwe normaal is geen eenvoudige opgave. Mensen hebben de neiging om vast te houden aan ingesleten gewoontes. Ze volgen formele en informele regels en vermijden de afwijking. Ze doen wat standaard is, wat al zo is ingesteld.  De kansen liggen juist daar, bij het instellen van de standaard.

• Zet een stip aan de horizon, heb een aantrekkelijk verhaal en communiceer dit naar de samenleving. Zo weten mensen waar ze aan toe zijn.
• Maak gebruik van nudging – prikkels die het gedrag van mensen beïnvloeden – de overheid kan een duwtje in de goede richting geven.
• Stimuleer de mensen door variatie in heffingen, verplichtstellen of subsidies. Beloon mensen daarmee voor hun ‘nieuwe’ gedrag.

In dit project werken overheid, bedrijfsleven en bewoners samen aan het transformeren van straten. Van straat tot straaD, de straat voor een beter leefklimaat. Een mooi voorbeeld van het werken in de netwerksamenleving.

In 2013 nam BoschSlabbers het initiatief voor de straaD. Zij verwonderden zich over de inrichting van onze stenige straten. Kan dat nu niet slimmer, socialer en klimaatadaptiever? Met dit idee heeft zij partners bereid gevonden om samen te onderzoeken hoe onze straten en buurten in de toekomst er uit zouden kunnen en moeten zien.

De kranten zijn in nauwe samenwerking met onze partners ontwikkeld. De partners brachten elk- naar kunnen- kennis, tijd en/of geld in om deze vijf uitgaves mogelijk te maken.